U bent in [ Home / Historie / Dirk 1 ]
Geschiedenis Dirk - Deel 1

Geschiedenis Dirk - deel 1A Geschiedenis Dirk - deel 1B

Geschiedenis Dirk - deel 1A

(Uit de nieuwbrief van september 1995, Zie )

Typering

De aanduiding kraak - ook wel karaak - komt uit Spanje alwaar het een groot koopvaardij- en oorlogsschip uit de 16e en 17e eeuw betreft. In Nederland hoorde de benaming in de 18e eeuw bij een houten binnenvaartschip. Eind 19e eeuw bouwde men ijzeren schepen die ook kraak genoemd werden. Dirk behoort tot deze laatste groep.

Deze vrij kleine Hollandse paviljoenschuiten werden vooral gebruikt op de rivieren en kanalen van Noord- en Zuid-Holland.

Kraken hebben een aantal specifieke kenmerken waarvan de meest opvallende de geknikte boeg is. Verder is er één mast die relatief ver naar voren is geplaatst. Daarnaast zijn kraken opvallend recht; de romp buigt in het midden nauwelijks door. In verhouding tot hun lengte zijn de meeste kraken erg smal. Vreemd ? Nee, men paste de maten van het schip aan aan de maat van de sluizen en bruggen waar het schip door of onderdoor moest varen. In die tijd liet de schipper zijn schip bouwen voor een bepaalde route.

Zowel van binnen als van buiten zijn kraken sober uitgevoerd. De schipper en zijn gezin woonden achter in het ruim, het zogenaamde paviljoen. Deze ruimte is slechts luttele vierkante meters groot. Aan de buitenkant ontbreekt elke versiering. Daartegenover staat dat het schip erg sterk is. Doordat zijn ook relatief licht gebouwd is behoort ze tot de snellere zeilschepen.

Basis

Dirk

Dirk is in 1892 gebouwd bij de werf Otto & Zonen in Krimpen a/d IJssel, waar in die tijd veel kraken gebouwd werden. Zij is 23,25m lang en iets meer dan 4m breed; goed voor een laadcapaciteit van 87,5 ton. Deze mater maakte haar geschikt om door de binnenstad van Rotterdam te varen. Bij de tewaterlating werd zij Elisabeth gedoopt. Sinds 1942 draagt ze de naam Dirk. Mogelijk waren Elisabeth en Dirk namen van de vrouwelijke familieleden van schippers.

Wat Dirk tijdens haar werkzame leven allemaal in haar ruim heeft vervoerd is niet helemaal duidelijk, maar te denk valt aan produkten als graan en veen. Juist dit type kraak was bij uitstek geschikt om in de regio Zuid-Holland deze produkten te vervoeren.

Dirk werd oorspronkelijk gebruikt als zeilschip. Na de 2e wereldoorlog werd zij echter voorzien van een motor, waardoor zeil en tuigage overbodig werden. Tijdens de wederopbouw van Nederland was er behoefte aan veel transportcapaciteit en daarom werden ook oude schepen als Dirk verbouwd en opnieuw in de vaart gebracht als motorschip.

Op dat moment waren de hoogtijdagen van Dirk al voorbij. Sinds de jaren zestig heeft Dirk haar dagen gesleten in Ouderkerk aan de IJssel als afmeerplaats voor puin en vuilnisschepen. Een droevig en onverdiend einde naderde, totdat...



Geschiedenis Dirk - deel 1B

(Uit de nieuwbrief van maart 1996, Zie )

Er zijn verschillende manieren die bruikbaar zijn om de oorspronkelijke staat van Dirk te achterhalen. Enerzijnds is er het sporenonderzoek, d.w.z. het onderzoeken van Dirk op de aanwezigheid van oude lassen, bevestigingspunten etc. Anderzijds is er het historisch onderzoek.
Dirk is gebouwd in 1892 bij werk Otto en Zn te Krimpen aan de IJssel. Van deze werf is helaas geen archief bewaard gebleven. Dit betekent dat geen originele bouwtekeningen bekend zijn. Er blijven dan in principe nog twee wegen over. Enerzijds het opsporen van de vorige eigenaren van Dirk om via hen aan oude foto's of beschrijvingen van Dirk te komen. Anderzijds op zoek te gaan naar de routes die Dirk regelmatig gevaren heeft. Het is heel goed mogelijk dat in de plaatsen langs deze route nog iets bekend is over Dirk.

De meeste van de vorige eigenaren van Dirk zijn op dit moment niet bekend. Bekend is wel dat de kraak in 1902 in Amsterdam, in 1942 in Rotterdam en in 1953 in Mechelen in België is geregistreerd. Van deze laatste registratie is de zogenaamde meetbrief bewaard gebleven. Hierin werden allerlei zaken als de afmetingen, de diepgang en "de aard van het voorstuwingswerktuig" vastgelegd. Daarnaast werd ook de naam en het adres van de eigenaar vastgelegd. Helaas zijn tijdens de registratie van 1953 de orginele meetbrieven uit 1902 en 1942 vernietigd.

Een van de routes die Dirk waarschijnlijk heeft gevaren is Rotterdam. Dit is af te leiden uit het volgende: De afmetingen van Dirk zijn 23,25 meter lang en 4,29 meter breed. Hierdoor was Dirk geschikt om via de Rotterdamse binnenstad naar Leiden en Den Haag te varen. Deze route, die na de Tweede Wereldoorlog grotendeels werd gedempt, liep via de Leuvehaven naar de Delftse Schie. Knelpunt in deze route waren de afmetingen van de schutsluis onder de Vlasmarkt. De schepen mochten maximaal 24m bij 4,40m zijn om geschut te worden. Tijdens de hele vaart door de Rotterdamse binnenstad werd het schip geboomd. Reden om te kiezen voor deze route was de tijdwinst. De alternatieve route, via Delftshaven stond het gebruik van grotere schepen toe. Juist het slepen en schutten van deze schepen zorgde voor grote vertragingen.

Verder onderzoek zal zich richten op de (Belgische) eigenaren en de gegevens over de eerste twee meetbrieven die zich nog bevinden bij de Scheepsmetingsdienst in Rotterdam.


Laatst bijgewerkt: April 2004